Karjalan kielen elvytysprojektan karjalan kielen nedäli 2024
Karjalan kielen nedälii piettih tänä vuon jo viijetty kerdua da vot mittuine čoma nedäli se on olluh! Nedälii ruvettih ezmästy kerdua pidämäh vuvvennu 2020, sendäh gu kai pruazniekat nikui ei synnytty karjalan kielen päiväh. Tänä vuon karjalan kielen nedäligi on buitegu levinnyh, sendäh gu ezmäzet sih liittyjät pivot piettih jo enne nedälin alguu. Hyvä nenga! Kielen elvytändy da kehitändy on mielehine, ga jygiettävy ruado, kuduan suavutuksii on tärgei pruaznuija.
Täh kirjutukseh olemmo kerännyh elvytysprojektan ruadajien raportua karjalan kielen nedälin pidolois da toizis projektois.
Karjalan kieli nägyi yliopiston Jovensuun kampuksel
On olluh ilo huomata, gu karjalan kieldy tahtotah pidiä nägövis Päivännouzu-Suomen yliopiston Jovensuun kampuksel. Tänä vuon yhtehisty ruaduo elvytysprojektanke ollah ruattu yliopiston viestindypalvelut da Carelia-kampusrestoran. Nämmien yhtehizien tembavuksien vuoh karjalan kieldy voit karjalan kielen nedälil nähtä enne kaikkie Jovensuun kampuksen Carelia-huonukses.
Yliopiston viestindypalvelut kerättih da kiännettih yhtes elvytysprojektan kielispecialistoinke karjalankielizii jogapäiväzes elokses käytettävii virkehii. Kebjielöi, opastujan elostu koskijoi virkehii ozutettih karjalan kielen nedälin aigua Carelia-huonuksen suuril tv-ekruanoil. Virkehii annettih kaikil karjalan kielen piämurdehil da net avvutettih pagizemah ezimerkikse kursois, siäs da nedälinlopun pluanois. Samazet materjualat juattih sežo yliopiston Instagramas.
Carelia-restoran oli keräl pruaznuimas karjalan kielen nedälii jo nellätty kerdua. Tavanmugazeh luaduh restoranan syömislistat kiännettih nedälin kunnivokse karjalakse da niilöi on voinnuh lugie kui restoranan sobivutukses da verkosaital, mugai kampuksel restoranan rekluamois. Ezimerkikse piätenčän murginakse oli sparžukapustupyresuuppua, keldujuurikoi-pestolasagnettua, mavustehistu kebab-kazvospastostu da pepperoniriehilpitsua.
Tekstaitukset Ylen programmah
Karjalan kielen nedälil ruadostolale da -konehele puuttuu ainos vuottamattomua ruattavua. Kiireheh kačomattah rakkahal tartummo niilöih, konzu moizen ruavon vuoh on mahto tuvva karjalan kieldy nägövih. Tänä vuon saimmo vähästy enne karjalan kielen nedälii viestii Ylelpäi, sendäh gu hyö tahtottih ezmästy kerdua opitella karjalankielizii kiännöstekstaituksii. Meile työttih 60-luvul kuvattu video, kuduas Elmi Tsokkinen sanelou suomekse da suvikarjalakse karjalazes perindös da omas elokses. Video tekstaitettih suomekse da vienan- da livvinkarjalakse. Kiirehelline processu oli ylen mieldykiinnittäi da ližäi uskuo sih, gu tuliel aigua suuretgi mediet voijah luadie karjalankielizii syväindölöi.
Programman piäzet kaččomah Yle Arienas.
Vuokkiniemi-videot da julguandupruazniekku
Juuri enne karjalan kielen nedälii elvytysprojektu da Vuokkiniemi-sebru jullattih karjalankielizen videosarjan, kudamas Köykän Outi kerdou karjalazes perindös da elokses vahnan aijan Vuokkiniemel. Videoloin julguandupruazniekku piettih karjalan kielen nedälii vaste Helsingis.
Olga Karlova kerdou pruazniekas nenga:
”Karjalan kieli ammultau väkie männyöštä aijašta, ka kaččou ta aštuu piä pissyššä tulijah aikah. Niin Köykän Outie kuuntelomalla čukellamma ammuseh aikah, vain šamalla šuamma ni hyvät evähät nykyistä elošta varoin.
Pruasniekka oli lämminhenkini. Kerroin alkuh Outin perehen istorijua, kumpasešša niise hyvin kuvaštuu vienalaisen rajarahvahan oša. Outin vellekšistä kakši joutu Šuomeh pakolaisina 1920-luvulla, ta vašta heijän punukat piäštih heimuol’omah rajašta piäličči.
Tapahtumašša lykyšti kuulla Outin punukkua Köykän Olgua verkkoyhtevyön kautti. Oli mukava tiijuštua, mimmosie muistoja hänellä on starinoiččijašta ämmöštäh.
Hyväkši mielekši projekti jatkuu kevyällä ta on tulomašša lisyä kielimaterijalie, kumpasen käyttö on monipuolini”.
Hil’l’aine kniigukerähmö da stipendiedy karjalan opastujile
Nellänpiän Jovensuun kampuksen Agora-huonuksen koufeičupus piettih hil’l’aine kniigukerähmö, kudai ei toven sanuo olluh ylen hil’l’aine. Alguperähine pluanu oli, gu elvytysprojektan ruadajat da Nuorien Paginpertih puaksuh kävijät ristikanzat kerävyttäs koufeičupus da lugiettas karjalankielisty kirjalližuttu. Pluanat ruttoh muututtih, konzu saimmo viestii Salmi-fondan evustajilpäi: hyö sanottih, gu tahtottas tulla Jovensuuh mittumahtahto tapahtumah da andua stipendiedy karjalan kielen opastujile. Nenga kniigukerähmös tuli kui luvendutapahtumu, mugai socialine vastavundu, kudamas karjalan kielen opastujat, opastajat da aktivistat paistih da vietettih aigua yhtes. Glintveinua da priädniekkiägi meil oli – toinah piduo vois sanuo sežo rastavazekse?
Tapahtumah tuli kaikkiedah 17 hengie. Ližäkse koufeičupus oli toizien ainehien opastujii, kudamat muite vai jiädih kuundelemah karjalankielisty paginua. Elvytysprojektal da erähil tapahtuman ozanottajil oli juattavakse ylen, ylen suuri miäry kniigua, da äijät lähtiettih tapahtumaspäi kodih suuren kniigupinonke. Eihäi sudre sanota: kniigua nikonzu eule liigua, pagizemattah karjalankielizis kirjois.
Stipendiet suadih Miikku Häkki, Elena Rapa da Maria Kuismin. Neče kolmoveh on opastunnuh karjalan kieleh da kul’tuurah Päivännouzu-Suomen yliopistos jo äijän vuottu, min ližäkse hyö ollah aktiivizet karjalan kielen elvyttäjät da ollah ruattu abuniekoinnu karjalan kielen elvytysprojektas. Lykkyy heile opastundah da kieliruadoh tulielgi aigua!
Karjalan luvendot karjalan kielen nedälil
Opastujat da opastajat ei voija huogavuo ni karjalan kielen nedälil – luvenduo on pietty tavanmugazeh luaduh. Karjalan kielen nedälilgi vastavuttih vienankarjalan jatkokursan da karjalan kiännösseminuaran opastundujoukot. Kiännösseminuaran vastavundu oli jälgimäine da se meni ylen vesseläh da ravieh karjalan kielen nedälii pruaznuijen da kursua mustellen. Passibo kaikile opastujile!
Yliopisson kielikurššien opaššuš on šivottu karjalan kielen elvytäntäh ta kehitäntäh. Opaštaja ta opaštujat smietitäh yheššä, mitä vois ruatua, jotta tuuvva karjalan kieltä täh aikah ta lisätä kielen jokapäiväistä käyttyö. Kurššien oloh tänä šykyšynä on rotiutun tuaššen äijä mukavua idejua ta materijalie, esim. on opaššuttu kirjuttamah tekstiviestijä ta luatimah oššošlistoja karjalakši. Opaštujat hyvällä mielellä otettih ošua karjalan kielen netälin kirjutuštempavukšeh, šiitä himottais passipoija erikseh!
Jovensuun Paginperti
Pyhänpiän, juuri karjalan kielen nedälii vaste, piettih Jovensuus Kaikkien Paginperti. Ylen vessel taba varustuakseh kielinedälih! Kaikkien Paginpertis on šuutittugi, gu meil la täs karjalan kielen nedäli on jo algavunnuh.
Paginpertin vedäi Natalia Giloeva on kirjutannuh Paginpertis nenga:
”Moizet dielot otimmo paginakse ezmäzikse: ken kui on varustannuhes karjalan kielen nedälih niškoi, midä on ruadanuh, azunuh da kirjutannuh, mittumii pidoloi da kus on tulemas i muga ielleh. Čuassu meni ylen ruttoh paistes kaikkeh sih näh, sendäh gu läs jogahine paginpertiläine kuigi on ottamas ozua karjalan kielen nedälih da pidäy sidä tärgienny, ga toven vie tärgiembänny dielonnu paginpertiläzet pietäh karjalan kielen käyttyö jogapäiväzes elokses kaččomattah sih, ongo nygöi menemäs kielinedäli vai ei. ”Karjalakse joga päiviä” ongi tämän karjalan kielen nedälin tiemannu, kudai kehoittau käyttämäh kieldy tovengi joga päiviä.
Löydyi meil aigua sežo armahah sellitä sana -kižah, kudaman tiemannu täl kerdua oldih elätit, eriluaduzet meččyzvierit dai kodižiivatat, eräs lindugi puutui joukkoh. Keräl oli meijän suvaittuu sinounimuagi: mygrän rinnale syndyi muakondii da nieglikon vieres oldih čiili da joža.
Pidäy vie mainita, gu stola oli täyzi kaikkie magiedu: tortua, piiruadu dai n’amuu oli kylläl.”
Kol’tansaamen da karjalan kieliwebinuaru
Suovattan 30.11. piettih kol’tansaamen da karjalan kielien webinuaru, kudaman järjestettih Karjalasta kolttien maille -projektu da karjalan kielen elvytysprojektu. Mieldykiinnittäjiä programmua oli č 13–18, da elvytysprojektua evusti Olga Karlova, kudai pagizi karjalan käyttämizes lapsenke. Häi kerdou tapahtumas nenga:
”Programma oli ylen mukava. Karjalaisilla ta kolttasaamelaisilla on äijä yhtehistä, moiset näkeytymiset ta keškenäh piettävät pakinat annetah tukie puoleh tai toiseh. On tärkie jakua kokemušta ta kuulla tovarissua, kellä on yhenmoini tahto ta ruato noštua omua kieltä ta kulttuurie. Kuulijakunta oli šuuri, läššä 50 henkie.
Ičelläni jälkismiettimistä täytyy vielä kotvasekši aikua, ta tätä pien parahana antimena.”
Šulkuzet passibot
Kirjutuksen lopukse tahtommo vie passiboija kaikkii, ket työttih meile karjalan kielen nedälin tiemah liittyjiä kuvua, videodu, tekstua libo muudu materjualua sego kaikkii niilöi, ket järjestettih omal čural piduo libo ehoitettih meile yhtehisty projektua. Karjalan kielen nedälii ei olis ilmai teidy!