Kammiččaniemen nimistö

Luatin Karjalaista nimissöntutkimušta -kurššilla opaššušvuotena 2023–24: Sirpa Mänty

Päivännoušu-Šuomen yliopisto

Karjalan kielen elvytyšprojekti

Juohatuš

Kartat ollah ihan tovelliset, kylä paikannimilöineh kylövehineh tiettäväini ei ole.

Kartan kohta on otettu Šuomešta, Puvašjärveltä Puolankan šuuntah mänijän tien varrešša on Jonku-nimini paikka ta šielä Šuolijärvi. Še on tämä muastokohta. Kaikki muu kerrottu on pal’l’ašta fiktijuo, paikannimijä ta eläjie myöten.

Kammiččaniemi – Kammičča tarkottau kahta vaštua, mit on šivottu yhteh. Šiitä še Kammiččaniemen nimi alunperin tuli, kahtie jakautunuošta niemekkehen muuvvošta.

Kammiččaniemen kylä

Kartta 1: Kammiččaniemen kylä.

Kammiččaniemen kylänpäitä ollah

Ryhjä – Šiellä on piäoša taloloista, keškikylä elikkä keškušta. Ihan šelkie aloveh.

Juššila  – Juššilan alovehella on vain pari taluo, toini niištä on vanhaštah tunnettu Jušši-nimen mukah. Tullun kylänpiän nimekši. Jušši on nimenä periytyn jo monešša šukupolvešša tuatolta pojalla. Ka no, onhan šiinä Ryhjän ta Juššilan rajalla vielä yksi talo, Skomorrooha-Serahhiman ta Värččipukšu-Vaskan koti. Kyläläiset šanotah jotta še on Juššilua, ka Serahhiima vänkältä inttäy, jotta Ryhjäššä še hyöki eletäh.

Nimilöistä šuapi kuulla tarkkasempah myöhempäh.

Nuapuripitäjissä  annettu liikanimi Kammiččaniemen imminkummaset

Sussietakylissä Kammiččaniemen eläjie kučutah Kammiččanimen imminkummasiksi. Kuččumanimi tulou šiitä kun heilä kaikičči mitänih kummallista tahi outuo pälkähtäy piäh, ta šiinä šamašša pitäy jo šen idejan mukah ruatua. Ei pietytä ajattelomah šen pitemmällä. Šiitä hyö ollah šuatu vuosien varrella moniehie spektaklie aikah.

Esimerkikši yhtenä Iivananpäivänä koko kylöveh, miehet, naiset ta lapšet, mäntih plavimah Toroššinan pellolla apposen alačči. Šiitähän šitä nakruo piisasi Kaihol’antien kulkijoilla, kuinto pijettih kummana ta outona šemmošta plavintua.

Ta yhtenä Roštuona ihan jokahisen talon pihalla törrötti venehen airo, kumpasen lapah oli mualattu nävöt: muššalla mualilla šilmät ta n’okka ta šuu. Ta šiitä vielä šivottu kaklapaikka šiih airon varteh ta ruškie šliäppä vejetty piällä. Tulijana kešänä ne nävöt vähäsen huuhteliuvuttih järveššä kun kalah käytih, ka lienöy vieläki kellänih näkyy joku hahmo muistona airon lavašša.

Onhan še šemmoni kollektiivini kylä ainaški, kun hyvät ta pahat ruatah yheššä.

Škola: Palperonpešä

Klupi/ kylätalo: Kyläkäläččy

Kauppa: Kammičan Čumčča

Autokorjuamo: Renkašrikko

Kirikkö: Pyhän Trihvonan kirikkö

Kammiččaniemen eläjie ta kylän palvelut

1 Pokoiniemen kalmismua. Perintehellisellä paikalla Kammiččaniemen päivännoušupuolella olija kalmismua. Tänne on hauvattu jo ammusista ajoista šuaten, ta rahvaš oikein kunnivoitetah tätä alovehta (kačo karttua ylähämpänä)

2 Pumpuliniemi Šielä lampahat ollah paimenešša. Niištähän šuapi villua, šiitä niemelläki nimi.

Lampahilla on šielä niisi aijattu aloveh, opotta.

3 Čukeltaja-Čoppi / Stepan Pavlov / Poavilaini Teppana, yksin eläjä stuarosta, kumpani ei ole ruohtin nikonša männä uimah. Hänellä koira on tovarissana, šuuri hyvävirkani pruuni lapinkoira. Šen nimi on Mučči.

4 Savarkku-Nikku / Nina Arhippaini / perehineh. Pereheššä on 9 lašta, školan jokahisella luokalla yksi evuštamašša perehtä. Ka tulijana vuotena ollah kolmannella luokalla kakši Nikun pojista, šentäh kun Aleksi-gor’a ei piäššyn nellännellä luokalla, pitäy kolmaš käyvä uuvveštah Vassilei-vel’l’en keralla. Tiettäväini Nikku ta hänen ukko äijälti tykätäh juuvva čäijyö, šiitä Nikulla korkonimi.

Jušši / Ivan Arhippaini / Nikun ukko, kučutah vain Jušši-nimellä. Kaikin tiijetäh, keneštä on pakina, kun Juššie mainitah. Oikein kaikki kylän lapšet häntä šuvaijah.

5 Autokorjuamo “Renkašrikko”. Kylän laijalla olija autokorjuamo, šielä kaikenmoisie kulkupelie ta mouttorivehkehie remontiiruijah. Šiinä eletäh:

Pakoputki-Poavila/ Pavel / Poavila Temoni / omillah opaštun autokorjuaja.

Tyhjäkäynti-Temoška / Poavilan akka, kumpasella kaikki ruavot jiähäh aina kešen.

Vieherö-Varvara / Poavilan akan čikko, eläy niisi korjuamolla. Avuttau čikkuah istumalla jalka polven piäššä.

6 Skomorrooha-Serahhima / Serafima Petrovna Maksimova /  Hänellä mieliruatona on antua neuvuo tieloloih, mistä häneltä ei neuvuo ole kyšytty.

Värččipukšu-Vaska / Vasilij Ivanovitsh Maksimov / Skomorrooha-Serahhiman ukko. Pensiellä olija entini šotaviän keršantti, šyntyn Moskovan alovehella. Nepremenno antau kättä vašta akan jälkeh.

7 Hietikkoperän uimaranta. Juštih paššuaja kohta uimarannalla, parahin hietikkö koko muakunnašša. Šiinähän še Čukeltaja-Čoppiki ihan rinnalla elelöy.

8 Jehrimäneloš. Jehrimä /Efrem/Miikkulaisen pikkaraini talo. Šiih kačo šovitah hyväččäisesti Jehrimä ta akka, kun hyö kakšin eletäh. Kišša heilä vielä on, ruškiekarvani kiukuan piällä venyjä lötväkkä Mölli.

9 Čuhuniekka-Sauli / Saveli Kananaini / Koulun povari, ylen makiet šyötävät valmištau opaštujilla.

Tullouko nimi hänellä keitännän mukah, tahi vaikuttanouko hänellä jo šuurekši kašvan pöččöki liikanimeh, mänetiijä.

Mara-Marppa / Juakon Muarien Marfa / Saulin akka, tiettäväini ollun koissa kaikičči murkina-aikah.

10 Kaupan isäntä Vasseli Lesoni perehineh. Vasselin tuatto ta kaikki tiätät aikanah kierrettih pitin ta poikin sumčan keralla kaupoilla. Ta nyt Vasseli jatkau kupčaperinnehtä ihan paikalla olijalla kaupalla. Tiettäväini koko perehkunta on val’l’aššettu kaupan ruatoloih. Kaupan emäntä Vasseliha kaikičči aivoin huomnekšella luutiu portahie, jotta rahvahalla mukava olis aštuo kaupan šiämeh.

11 Kauppa: “Kammičan Čumčča” Mualattu roosovoinkarvasekši, jotta rahvahalla olis vesselä käyvä kauppah. Čomentau hyväsešti kylän piäraittie.

12 Pätäkkä-Pösä / Pet’a, Pjotr Lesoni / IT-miljonieri. Ruvennun pelautumah tietotehnikan keralla starakolennoin kompuuteran avulla omašša sarajašša. Peruštan väkitukun erilaisie firmoja, kumpasissa luajitah prokrammoja ta hoš mitä appie mopikkoih. Pohattun niin jotta čotalla on ilmataivahaini  miärä t’enkua. Tämä on Pet’an šynnyintalo, kumpaista hiän käyttäy dačana ta toičči levähtäy šiinä perehen keralla.

13 Klupi / Kylätalo: “Kyläkäläččy” Ei pie kaikkie iltoja pitin kylie kulekšie, šuapi klupilla hoš mitä vesselyä ruatua tahi luatie. On käsiruatoloita, pajatantua horašša tahi karaokie, spektaklin luajintua.

Tahi ihan vain issuntua čäijystolan takuana.

14 Pyhän Trihvonan kirikkö. Šanottih, jotta Pyhä Trifon Peččamolaini oli piättyn tällä paikalla kulkieššah, ta hänellä pyhitettih jälkehpäin täh srojittu kirikkö.

15 Anheli-Anni / Anna Arhippaini / Hyväšiämini ta avuliekaš ristikanša, ylen hyvävirkani. Naroviutuu paikan piällä, kun kellänih on problemua.

16 Pappila. Ei šiinä pappie nikonša elän, ka šanottih vain pappilakši, kun šiinä šuattais pappiki elyä. Onhan še kirikön lähellä.Šiinä eläy iänelläitkijä Sandra Arhipovna Trifonova. Tunnetah koko pitäjän alovehella ta loitompanaki, nimellä Onton Arhipan Santra. Santra viršittäy kun pokoiniekkua kaimatah kalmismualla, ta špouvuau, ta malttau vielä moniehie parennuškeinoja. Hänellä ukko Ontto ta tuatto Arhippa niisi oltih oltu tietäjät, šiitä hänelläki ne taijot šiirryttih.

17 Siika-Suava / Savva Vaskilaini / Soava on kalaštaja, elelöy perehen keralla Mannerniemen piäššä. Ihan joka kelillä käypi kalah. Lapšet ollah kouluikäsie, ta niitä on äijä. Akka hänellä vain kaloja šiivuou, šentäh hänellä onki nimi Totku–Tanja.

18 Räppi-Reppä / Stepanko Reppä / Stepan Viktorovitsh Repin/ Kylän karaokemuasteri. Nimeh on šuanun šiitä kun vielä keški-ikäsenä huimeni harraštamah räppie. Rikenempäh häneltä kylätalon karaokeillašša kuitenki kuullah ‘Miljoona Ruusua’. Ta vieläi monta kertua illašša.

19 Škola: “Palperonpešä”  Školašša eletäh kahešša vatierašša:

Henri Seppänen, koulun opaštaja. Jovenšuušta tullun ruatoh opaštajakši koululla. Vienankarjalaista šukuo ämmön puolelta, kuullun karjalua jo pieneštä šuaten ta vielä opaštun šitä yliopissošša opaštajaopaššukšen yhteyveššä. Peitokkali Henrie kučutah Hahattaja-Henriksi, šentäh kun hiän kaikičči on hyväntuulini ta hirnakoiččou äijä. Kuitenki opaštajana häntä kunnivoitetah, jotta ei ruohita ihan ilmissä šitä nimie kuitenkana käyttyä.

Henrillä on oikein kaunis akka, šyntysin täštä kyläštä, Ol’ona /Aljona/ Tuavittaini. Heilä on ykši lapši, še vielä on yškäniekka. Ol’onan vanhemmat eletäh Tuavittal’ašša.

Ummikko-Mačči / ranškalaini Matéo Theophile Fournier, pöpökkätiijon ta biodiversitietan tutkija Champagne-sur-Seinen kaupunkista. Eläy školan lakašša hänellä vuokralla olijašša vatierašša, kumpaseh hiän on peruštan oman laboratorijon. Ei nimitä hänellä jiä piäh karjalan kieleštä, ka tulou toimeh pal’l’ahalla ranškan kielellä.

20 Tuavittal’a. Šuuri karjalaini perintehellini talo, kumpasešša vieläi eläy Tuavitan heimokunta.

Hyö vil’l’elläh Toroššinan peltuo, še kun šiirty heilä jo ammuin kahen šuvun yhtyöššä naimakaupan kautti. Heilä on lehmieki: Enšikki ta Herukki, kumpaset on šynnytty enšiarkena, ta Piästikki piätinččänä. Hiiroi on heijän harmua lehmä, ta Joučikki on ylen kaunis valkie lehmä.

Tiettäväini heposieki heilä pijetäh, niitä on kolme. Rouke on ruškien värini, Kuara šiitä vähäsen tummempi ta Laukki, kumpasella on valkie kohta očan piällä.

21 Mirnoi-Miku / Mihail / Lovan Miku / Elelöy ičekšeh huuttorilla Umpipiänlahen takuana. On omačottani ta omalla uallolla eläjä, ei kule rikeneh ryhjäššä. Hänen mukah on nimetty järven šalmi Mikunmutka.

Muašto- ta vesistökohat

Kartta 2: Kammiččaniemen ympäristö.

Valkiejoki – Alovehen šuurin joki, kumpasešša on oikien puhaš ta valkie vesi.

Vassileinvanna – Pieni järvi Saukunšelkosešša. Šiinä hyväččäisešti on kalua, šiitä šuapi hyvin šiikua talvella. Ykši Vassilei oli kerran ollun talvikalalla jiällä ta pulčkahtan avantoh. Oli še piäššyn myöštymäh jiällä, tovarissat nakrettih häntä jotta mitä še piti kešen kalaššukšen ruveta pešulla, ta alettih kuččumah järvie Vassileinvannakši.

Hetelampi – Nakrisvuaran takuana olija lampi, kumpaseh tullah hettieštä vejet. Ylen vilu vesi on šiinä lammissa.

Saukunšelkoset – Šuuri meččäni aloveh, kumpaseh on mänty piekloit peittoh. Parahiten tunnettih piekloi nimeltä Saukku (Isaak).

Nakrisvuara – Čieppijärveltä kačottuna vuaran hahmo muissuttau hyväččäistä nakrista, šiitä šuanun nimen. Ta Kammiččaniemen eläjillä ylen tärkie šyötävä perintehellisešti oli nakris muitenki, jotta tahottih šitä kunnivoittua tällä nimellä.

Mäntytermä – Nakrisvuaran kupehešša olija hiekkani termä, kumpasella kašvetah kaunehet männyt.

Mössičokka – Šyväinmuanrannan takuana olija vuara, šiinä näkyy tavallista terävämpi čokka. Šielä myötähäš kontieta kulkou.

Čieppijärvi – Nimen tämä järvi on šuanun vähäsen muuvvoštah, ka enämpi rahvahan šuušta. On tiijetty, jotta moniehie vuosie takaperin oli veještä alkan kuuluo kauhiet čieppien iänet. Šiitä Vetehini oli alkan vetyä yhtä ämmyö järveh šuurilla čieppilöillä, oli pitän kylän šepän ruttoh juošša rantah kirvehen kera jotta ämmö šiitä šuatih väl’l’ällä ta rantah.

Joučenšelkä – Čieppijärven šuuri aukie oša, kumpani rikeneh on jouččenilla; on šuuret vuahtipiät järvenšelällä.

 Vetehisenšuaret – Kolme pientä šuarta Valkiejoven ta Čieppijärven yhtymäkohašša. Šiellä rikeneh nähäh juštih še Vetehini istumašša, ei ruohita ollenkana männä niillä šuarilla.

Čorppalakši – Mannerniemen ta Pumpuliniemen välissä olija lakši. Kennih oli konšaki smiettin, jotta čorppuahan še muissuttau, ta vielä jotta kun olis oikein pität čorpat, šuattais vain hypätä lahen toisella puolella Mannerniemeštä Pumpuliniemeh.

Opotanranta – Lampahie varoin on aijattu Pumpuliniemi ta šiitä vähäsen loitommakši, opotan mukah on ranta nimetty Opotanrannakši.

Čieppijärvenčuppu – Čieppijärven värčin muotoni järvenpiä, kumpasešta ei nikunne enämpi piäše venehellä.

Umpipiänlakši – Čieppijärvenčupun piäššä olija kohta.

Takaranta – Čieppijärvenčupun takuana olija ranta.

Nieklaniemi – Čieppijärvenčupušša olija terävä niemi.

Mikunmutka – Kapie mutkaliekaš šalmi. Nimen on šuanun Umpipiänlahešša huuttorilla eläjän Mirnoi-Mikun mukah, kun Miku šitä reittie venehellä šoutelou ryhjäh aseillah. Hänellä kačo ei paššua männä školan kohalla mualla, hänellä vain Ehätyššalmen rantah šuaten piäy kaikičči šoutua, hoti on äijyä pitempi matka.

Ehätyššalmi – Mannerniemen ta Levienrannan välissä olija šalmi, mistä loitompua šuvešta tulija rištikanša šuattau huhuta ehätyštä šalmen poikki.

Levieranta – Mannerniemen vaštapiätä olija ranta, Ehätyššalmen kohalla olija ranta. Erotettih aikonah tällä nimellä Šyväinmuanrannašta, jotta rahvaš tiijettäis kunne männä vuottamah venehtä.

Šyväinmuanranta – Koko pitkä ranta, Čieppijärven šuvipuolini ranta. Šillä puolella järvie alkau melkoni šyväinmua, šuuri šelkoni.

Vaštaranta – Päivännoušuniemen šivu, kumpaseh aina tuulou.

Koššeranta – Mannerniemen školan puolini šivu, kumpani oli tavallisešti tuulelta šuojašša.

Kammiččaniemi – Niemi kumpani jakautuu kahteh ošah: Päivännoušuniemeh ta Mannerniemeh.

Päivännoušuniemi on päivännoušun puolella ta Mannerniemen ajatellah olovan še piäpaikka, šielähän še kylän ryhjäki šijaiččou. Šentäh Mannerniemi. Mannerniemen piätä kučutah Onkituspiäkši, šentäh kun šielä on ylen hyvä kohta onkittua.

Päivännoušuniemeššä on aijalla erotettu kalmismua, šentäh šillä on vielä nimi Pokoiniemi. Toisella laijalla Päivännoušuniemie pijetäh lampahie paimenešša, ta šiitä še on šuanun nimen Pumpuliniemi.

Hietikköperä – Čorppalahen piäššä olijan uimarannan kohta. Koko lahen aloveh on oikein mukavua hietikköpohjua, ka paraš paikka uija on juštih Hietikköperäššä.

Kalvakkakoški – Pikkaraini virtuaja koški Čieppijärveštä Valkiejokeh. Košešša ruatau Kalvakkakošen melliččä.

Kirveššuari –  Kirvehen muotoni šuari Valkiejovešša.

Kanteikankavottamašuari – Tiälä šuareh Savarkku-Nikun ämmö oli kavottan kanteikkah. Ta šehän oli ollun čumullah hilluo še kanteikka. Šiitä še Moarie-ämmö šiänty ta murehtu, jotta mikä lempo še neki marjat vei.

Kurkišuo – Kantiekankavottamašuarella olija šuo, kumpaseh aina kuret tullah enšimmäisekši kevyällä ta jälkimmäisekši šykyšyllä. Ta äijä hilluo kašvau tiälä, šehän jo kačo kuultih.

Toroššina – Dorofein šuvulla kuuluja peltoaloveh Kammiččaniementien rinnalla.

Veslajoki – Tätä jokie pitin šuattau hyväsešti šoutua tahi šauvuo, šuanun nimen vesla-šanašta, kumpaista tukkimiehet käytettih airošta tahi melašta.

Pul’pukkajärvet – Kakši pikkaraista järvie, puitto kalan moukut [pul’pukat, uimarakot] tahi muiten še pieni pyörie muoto on antan nimen.

Skokunalammit – Kakši lampie, kumpasien lähellä skokunat eletäh.

Valkieni – Pikkaraini lampi Valkiejoven šivušša.

Uhkušuaret – Oikein äijä näijen šuarien piällä ta ympärillä on talviseh aikah jiällä nouššutta šošletta ta vettä. Melki ei piäššä käymäh kalalla ta motočunalla joven piäličči.

Tiet

Kaihol’antie – Tie viepi šuurempah linnah, Kaihol’ah. Kaihol’an eläjie kučuttih nimellä “Kaihol’an kuurnehet”,  kun hyö ei kuunneltu mitä heilä šanottih, vain omijah tolkutettih. Alunperin paikalla oli elän Kaihomieli-Mikittä heimokuntah kera, ta šiitä jäi nimi koko linnalla.

Kammiččaniementie – Yhistäy Kaihol’antien Kammiččaniemeh.

Ruajutie – Viepi Kammiččaniementieltä kalmismualla.

Kylätie – Kammiččaniementien oša, kumpani mänöy ryhjän läpi.

Purlakanpolku – Vanha polkureitti šyväinmuan poikki Ehätyššalmella.

Kartta 3: Kammiččaniemen kylänpiät, talot ta palvelut (ylähänä). Kammiččaniemen kylän ympäristö (alahana).